Gdy w szkolnym kółku fotograficznym nauczyciel stwierdził, że jakieś zdjęcie ma błędy kompozycyjne byłem co najmniej zdziwiony. Czy są możliwe błędy kompozycyjne?! Każde zdjęcie, każdy kadr inaczej oddziałuje na oglądającego, przekazuje inne treści. Które treści są dobre, które złe? W swobodnej, radosnej twórczości takie błędy nie są możliwe. Inaczej jest, gdy zajmujemy się fotografią użytkową, gdy mamy zadowolić klienta „ładnie odrobionym fotogramem", gdy na przykład musi być widoczne lewe ucho a twarz ma być na jasnym tle. Istnieją też pewne reguły fotografowania różnych osobistości pokazywanych w prasie. We Francji funkcjonował nawet swego czasu państwowy dekret, dotyczący kompozycji tła krajobrazowego w malarstwie scen batalistycznych (na wprost góry, po bokach drzewa, przez środek strumyk).
Gdy natomiast jest dla nas ważniejsze, by wykazać, że patrzy z jakiegoś miejsca może być kadr pionowy centralne umieszczenie głowy jak w fot. 1, lub, lepiej — ze spojrzeniem w obiektyw, jak w fot 3B. Takie patrzenie w obiektyw daje oglądającemu większe złudzenie bezpośredniego kontaktu ze sfotografowanym. Pan Marek Moryc przeciął zdjęcia również inne, bo nie mieściły mu się do koperty i przy okazji zaproponował ciekawą kompozycję dwóch części jednej fotografii. Podnosząc oś spojrzenia małego pieska do poziomu większego psa podkreślił relację między nimi. Zmiana ta wzmocniła trójkąt porządku patrzenia: pies patrzy na pieska, piesek na człowieka a człowiek na psa (bo jest duży) i pieska (bo patrzy na człowieka).
Podobnie jak pan Marek pozwoliłem sobie zdjęcie Dariusza Hensela ze Stargardu Gdańskiego przeciąć na dwie części (fot. 4A, B). Miałem wrażenie, że jest „przegadane", to znaczy, że za dużo na nim się dzieje, że na żadnej rzeczy przedstawionej nie można się skoncentrować. Dopiero po tym zabiegu pomyślałem, że autorowi mogło chodzić właśnie o to, by przedstawić jak pracującemu człowiekowi trudno skoncentrować się na tym, co robi. Fotograf też nie skoncentrował się na tym, co robi bohater zdjęcia. Ważniejsze wydaje się ruchliwe, urozmaicone otoczenie. Prawa część zdjęcia zaciekawiła mnie nie tytko przez swoją podświadomie seksualną, a nawet homoseksualną symbolikę, ale i przez nietypową kompozycję. Tu wszystko dzieje się na peryferiach kadru podczas gdy centrum jest jakby puste. Oko krąży po całym obrazie nie mogąc sobie znaleźć jakiegoś najważniejszego punktu, na którym mogłoby się zatrzymać. Nawet gdy patrzę na stopę i bark, to oko wędruje ku dłoni. Ten pionowy ruch może być wymuszony wydłużonym kadrem i biegłem białej linii burty.
Nie chcąc ciąć wszystkich zdjęć pokazuję cały obrazek Małgorzaty Mikołajczyk ze Zduńskiej Woli (fot. 5). Przysłała go na konkurs „Światło i cień". Sądzę, że gdyby przysłała tego zdjęcia tylko połowę (tę dolną część — proszę sobie zasłonić górę), to miałaby szansę na miejsce medalowe. W pełnym kadrze rytm świateł i cieni na śniegu został przygłuszony tym, co jest w górnej połowie zdjęcia — połowie jak z nie najlepszej pocztówki. Czasem swoje widzenie, siebie możemy wzbogacić nie tylko przez bieganie, wyszukiwanie różnych miejsc, motywów, ujęć czy oglądanie wielkiej liczby fotografii, ale też przez spokojne przyglądanie się naszemu najbliższemu otoczeniu lub jednemu obrazowi.